Ostatnie wpisy:
Janowiec
Janowiec (do 1945 roku Johnsdorf), wieś w gminie Małomice.
Dopiero wizyta w tej małej miejscowości i podróż po okolicy pozwala zrozumieć specyficzną sytuację, ale i rolę tej wsi. Teoretycznie Janowiec, Chichy i Bobrzany zlewają się w jeden organizm, jedną społeczność. Nawet na pocztówkach przedwojennych przedstawiano je razem.
Nic bardziej mylnego. Wszystko przez malutką (ale mającą długość 20 km od źródeł w Siecieborzycach do ujścia do Bobru pod Małomicami) rzeczkę Młynówkę czy Iławkę czy jak pokazują na mapach w Internecie Brzeźniczankę lub jak przed wojną Girbigsbach (Potok Bobrzanowski). Co na jej lewym brzegu to Janowiec, co na prawym to Chichy.
Dodatkowo prawie 500 lat swojego istnienia Janowiec leżał w Księstwie Głogowskim a Chichy i Bobrzany w Księstwie Żagańskim, które było najmniejsze ze sporej ilości księstw. Granicą była właśnie kapryśna, wijąca się przez pola Młynówka. Według współczesnego myślenia to tak jakby Janowiec leżał w innym państwie. Ma też jeszcze jeden powód do wywyższania się: większość zabudowań leży na stokach pagórków opadających łagodnie ku rzeczce.
Oglądając przedwojenne pocztówki z Janowca możemy odnieść wrażenie, że słynął on tylko z piwa gdyż najczęściej przedstawiany jest browar w tej miejscowości, ogródek piwny położony nieopodal i zajazd a właściwie gospoda pełniąca też funkcję hotelu.
Browar w Janowcu, ogródek piwny oraz zamek i wieża rycerska
Zastanawiam się, jaki smak miało to piwo, skoro herbata pachnie i smakuje żelazem.
De gustibus non est disputandum – o upodobaniach nie dyskutuje się. Może przed wojną wszystko inaczej smakowało. W każdym razie cytując z Encyklopedii Powiatu Żagańskiego pod redakcją pana Macieja Boryny „Browar w Janowcu (Kreibigs Brauerei), wiejska warzelnia piwa i jednocześnie gospoda, prowadząca działalność od ok. 1905 roku. Smak miejscowego piwa był wysoce ceniony. Trunek charakteryzował się brązową barwą”.
Browar zakończył produkcję w 1945 roku. A szkoda, bo będąc w Janowcu, Chichach czy Bobrzanach chciałoby się posmakować czegoś innego niż wielkokoncernowego piwa o ujednoliconym bukiecie – nawet jeśli miałoby ono żelazisty smak
Budynek browaru też zniknął. Najprawdopodobniej budynek gospody też. Pozostał budynek mieszkalny i nadal pełni taką funkcję.
Janowiec ma jeszcze jedną atrakcję. Ruiny zamku z XVI wieku. W dobie rosnącej mody na turystykę to wymarzona atrakcja. Teoretycznie. Gęstwina samosiejek i resztki parku koło zamku skutecznie bronią dostępu do niego. Wygląda to trochę tak jakby chciały skryć tę ruinę, której stan ciągle się pogarsza. Jest w Polsce wiele trwałych ruin, często starszych niż zamek w Janowcu niszczejący „tylko” 70 lat ale jest do tych miejsc dostęp, są turystyczną ciekawostką i malowniczym akcentem w krajobrazie. Warto o to zadbać chociażby po to, aby każdy trafiający w te okolice turysta mógł sfotografować się przy starożytnej ruinie.
Prywatny właściciel ruin i drugi prywatny właściciel położonych nieopodal dwóch stawów nie mają pomysłu na te obiekty, a szkoda.
Po zamku, który stał po stronie Księstwa Żagańskiego pozostały ruiny. Po starszej od zamku wieży rycerskiej stojącej już w Księstwie Głogowskim nie pozostało nic.
Pisałam, że wiele gospodarstw Janowca rozsiadło się w dolnych partiach stoków pagórków opadających ku Młynówce. Wystawione ku słońcu zbocza pokrywają pola uprawne. Na jednym z nich, górującym nad wsią, wierzchołek wzgórza porośnięty jest dębinką otoczoną innymi drzewami i krzakami, wśród których górują okazałe drzewa czeremchy. Wiosną wiatr niesie nad Janowiec słodką woń ich kwiatów (pod warunkiem, że wieje ze wschodu). Szczyt pagórka jest lekko spłaszczony. Tu wśród pni i liści wystają z ziemi resztki płyt nagrobnych, słupki z numerami. Według miejscowych informacji to pozostałości cmentarza żołnierzy niemieckich z I wojny światowej. Są też fragmenty nowszych tablic nagrobnych. Nasza przewodniczka Paulina powiedziała, że te współczesne groby zostały przeniesione na lokalny cmentarz w Chichach. Żołnierskie czekają na uporządkowanie i zrobienie lapidarium.
Janowiec ma nowoczesne boisko, które służy okolicznym mieszkańcom. W sportowych rozgrywkach biorą udział panowie. Jest też coś dla pań – położone obok miejsce rekreacyjne. Sołtys Janowca, pani Władysława Zdanowicz marzy (i szuka środków) o zadaszeniu tego miejsca, o postawieniu ławek. Mieszkańcy Janowca mają już swój wkład – wybetonowany plac do tańca. Festyny, spotkania przy grillu czy potańcówki i występy artystyczne mają się gdzie odbywać.
Pani sołtys marzy też o poszerzeniu funkcji placu zabaw pod lasem. Starsza młodzież chętnie pogra w siatkówkę lub kosza. Już w ramach prac społecznych część terenu jest oczyszczona z darni.
Pani Władysława Zdanowicz jest zadowolona, że wieś może od niedawna rozporządzać funduszem sołeckim. Choć to niewielkie kwoty (wobec potrzeb), ale sami mieszkańcy mogą ustalać priorytety ich wydawania. Właśnie z tych funduszy zostało zrobione ogrzewanie w świetlicy wiejskiej. Jej budynek stoi w Chichach (i można go zobaczyć w galerii z Chich), ale jest użytkowany zarówno przez Chichy jak i przez Janowiec. Koło Gospodyń jest też wspólne dla Chich i Janowca. Razem przygotowywane są festyny, spotkania, święta.
Mieszkańcy dbają o swoje gospodarstwa, mają one przydomowe oczyszczalnie ścieków a wkrótce będą instalowane (za dopłatą oczywiście) panele słoneczne do podgrzewania ciepłej wody lub dla magazynowania energii elektrycznej (do wyboru).
Pod tekstem znajdą Państwo galerię zdjęć z Janowca.
Dla miłośników historii za panem Tomaszem Mietlickim przytaczamy historię zamku w Janowcu.
Janowiec- Zamek
Miejscowość Janowiec znajduje się przy drodze prowadzącej ze Szprotawy do Żagania. Zamek położony jest ok. 0,5 km na północ od tej drogi. Zbudowany został około połowy XVI wieku. Wówczas dobra należały do rodziny von Nechern. Znanym z imienia, seniorem tej linii rodu był starosta żagański Zygfryd, po którym dziedziczyli Gerwazy, Franciszek oraz także Zygfryd. Ten ostatni najprawdopodobniej wzniósł zamek, wykorzystując mury wcześniejszej, rycerskiej wieży mieszkalnej. Na początku XVII wieku majątek odziedziczył Karol von Kittlitz, a następnie jego bracia – Zygfryd i Zygmunt. W 1687 roku dobra przeszły w ręce rodziny von Redern, a od 1778 do 1945 roku były w posiadaniu rodziny zu Dohna, tej samej, która władała Małomicami i Chichami. Można wyodrębnić dwie fazy budowy zamku. Pierwsza pochodzi zapewne z końca XV wieku. Wówczas była to budowla trójskrzydłowa, zamknięta od strony wschodniej murem z bramą. Od strony dziedzińca, przy skrzydle zachodnim znajdował się dwuarkadowy krużganek, zajmujący przyziemie oraz piętro. W połowie XVI wieku zmieniono zamek, przekształcając go w typ siedziby renesansowej. Część wschodnią zabudowano skrzydłem mieszczącym w parterze bramę przejazdową. Zmieniono formę okien nadając im kształt kwadratu ujętego profilowaną opaską z gzymsem. Ostatnie przebudowy miały miejsce w XIX i XX wieku. Zamek, otoczony obecnie suchą fosą, założony został na planie czworoboku o wymiarach 26 × 23 m o wybrzuszonych ścianach z wewnętrznym dziedzińcem. Mury wzniesione zostały z cegły na kamienno-ceglanych fundamentach. Dwukondygnacyjną, zwartą bryłę przykrywał dach o dwóch spadkach nad każdym skrzydłem o pokryciu dachówką ceramiczną karpiówką. Obecnie dachu brak. Wejście na prostokątny dziedziniec prowadzi przez bramę w elewacji wschodniej. Brama jest dwuprzęsłowa, sklepiona krzyżowo, tynkowana. Z dziedzińca wejście wiedzie do skrzydła zachodniego i południowego. Piwnice są dwie i przebiegają pod skrzydłem północnym. Prowadzą do nich ceglane schody, których bieg rozpoczyna się od poziomu dziedzińca w elewacji południowej skrzydła północnego. W skrzydle południowym znajduje się klatka schodowa, przesunięta z osi środkowej w kierunku zachodnim. Schody są dwubiegowe z podestem, a stopnie wykonane z piaskowca. Po obu stronach schodów rozplanowano poszczególne izby. W narożniku południowo-zachodnim jest tylko jedna, duża sala, zamknięta stropem belkowym – obecnie w szczątkowym stanie. Część wschodnią skrzydła południowego zajmuje pięć rozłożonych niesymetrycznie sal. Skrzydło zachodnie zajmują trzy sale, z których dwie zamknięte zostały sklepieniem gwiaździstym. W skrzydle południowym dominuje duże pomieszczenie zamknięte kolebkowo. Sklepienie wspiera się na umieszczonym centralnie, siedmiobocznym słupie. Pozostałe są mniejsze, zamknięte sklepieniami sieciowymi, krzyżowymi lub stropami belkowymi. Elewacja wschodnia, frontowa jest ośmioosiowa. Osie skrajne przypadają na narożne wykusze. Znaczny brak tynku uniemożliwia pełne omówienie detalu architektonicznego. Podział poziomy wprowadza wysoki cokół, schodzący w stronę fosy. Między kondygnacjami biegł gładki pas gzymsu. Podziały pionowe wyznaczają osie otworów. Narożne wykusze otrzymały boniowane krawędzie. Brama wjazdowa, prowadząca do wnętrza, osadzona była w zamkniętej półkoliście niszy. Stolarka wrót, sądząc po wykroju otworu, była zapewne drewniana, dwuskrzydłowa, zamknięta odcinkiem łuku. Okna otaczają profilowane opaski, zwieńczone krótkimi gzymsikami. W pasie muru, pod połacią dachową widoczne są szczątkowe ślady dekoracji tynku w formie plecionki. Elewacja północna posiada niesymetrycznie rozmieszczone osie okienne. Przyziemie jest trójosiowe. Między kondygnacjami biegnie gładki pas gzymsu. Elewacja zachodnia jest sześcioosiowa, opracowana w formie podobnej do fasady. Ściana południowa jest w przyziemiu czteroosiowa, wzmocniona szkarpami a na piętrze sześcioosiowa. Okna piętra są prostokątne, otoczone opaskami i zwieńczone gzymsikami. Budynek nie posiada zachowanej stolarki okiennej ani drzwiowej, brak dachu, elewacje są pozbawione większej części tynków.
Po II wojnie światowej majątek przeszedł na rzecz Skarbu Państwa w zarządzie PGR. Z czasem porzucony przez PGR, mimo remontu dachu ze środków konserwatorskich, z braku użytkownika podlega postępującej destrukcji, zamieniając się we wpisaną w krajobraz ruinę.
Izabela CiesielskaŹródło: „Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego”
O samym Janowcu w cytowanej już internetowej Encyklopedii powiatu żagańskiego możemy przeczytać:
Janowiec, wieś w gminie Małomice, położona nad potokiem Młynówka, przy drodze krajowej nr 12. Przez rzekę graniczy z wsią Chichy, a ponadto przylega do Bobrzan. Do 1945 roku jako Johnsdorf. Wzmiankowana w 1289 roku jako Janisdorph. Od 1251 do 1741 roku należała do Księstwa Głogowskiego, będąc ulokowana dokładnie na jego zachodniej granicy. We wsi znajduje się ruina zamku z XVI wieku, zbudowanego obok wcześniejszej rycerskiej wieży mieszkalnej (rozebranej po 1945 roku). Do 1945 roku we wsi działał browar, produkujący ceniony gatunek piwa (Kierbigs Brauerei Johnsdorf). Krajobraz wsi rolniczy. Patrz także: Browar w Janowcu.
Janowiec w latach 1786-87, należy do majątku małomickiego, do hrabiego von Dohna. Posiada 1 folwark hrabiowski, 11 służebnych rolników, 13 zagrodników, 22 chałupników, 12 innych domów, – łącznie 59 domostw i 284 mieszkańców.
Janowiec w 1840 roku, wieś należy do starosty okręgowego hrabiego zu Dohna na Małomicach. 62 domy, 2 folwarki i 369 mieszkańców (w tym 1 katolik). Kościół ewang. w Małomicach, kościół kat. w Chichach. 1 palarnia, 1 młyn wodny na 2 koła, 3 gospody, 5 rzemieślników, 5 kupców, 480 owiec, 269 wołów.
Browar w Janowcu (Kreibigs Brauerei), wiejska warzelnia piwa i jednocześnie gospoda, prowadząca działalność od ok. 1905 roku. Smak miejscowego piwa był wysoce ceniony. Trunek charakteryzował się brązową barwą.
Chichy 37E, 67-320 Małomice
Zapisz się do newslettera
Strona www stworzona w kreatorze WebWave